Ngày 1/8/2025 đánh dấu 8 năm kể từ “Ngày Độc lập của Bitcoin – Bitcoin’s Independence Day” — một bước ngoặt lịch sử khi cộng đồng Bitcoin (BTC) chính thức kích hoạt bản nâng cấp Segregated Witness (SegWit) vào năm 2017, làm thay đổi sâu sắc cấu trúc mạng lưới và dẫn đến một đợt hard fork tạo ra Bitcoin Cash (BCH).
Đây cũng là thời điểm mà cộng đồng Bitcoin tuyên bố độc lập khỏi sự chi phối của các thợ đào, mở đường cho hướng phát triển phi tập trung hơn.
Nội dung bài viết
Cuộc chiến “kích thước khối” chia rẽ cộng đồng
Tranh cãi xoay quanh kích thước khối (block size) đã chia rẽ cộng đồng Bitcoin trong nhiều năm. Một bên ủng hộ giữ kích thước khối nhỏ nhằm đảm bảo tính phi tập trung, trong khi bên còn lại — dẫn đầu bởi những người như Roger Ver (thường được gọi là “Bitcoin Jesus”) — muốn tăng kích thước khối để hỗ trợ số lượng giao dịch lớn hơn, biến Bitcoin thành phương tiện thanh toán hàng ngày.
Những người ủng hộ “khối lớn” cho rằng khả năng mở rộng hạn chế của mạng lưới sẽ cản trở tầm nhìn ban đầu của Satoshi Nakamoto về một hệ thống tiền điện tử ngang hàng toàn cầu.
Tuy nhiên, phe đối lập — bao gồm các nhà điều hành nút (node operators), nhà phát triển và nhiều người dùng Bitcoin — cho rằng việc tăng kích thước khối sẽ làm tăng yêu cầu phần cứng, từ đó khiến việc chạy node trở nên khó khăn hơn với người dùng thông thường, dẫn đến tập trung hóa mạng lưới.
BIP 91, SegWit và sự ra đời của Bitcoin Cash
Tranh luận cuối cùng đã dẫn đến việc kích hoạt Đề xuất cải tiến Bitcoin 91 (BIP 91) vào tháng 8/2017, mở đường cho việc triển khai SegWit — một bản nâng cấp giúp tách chữ ký khỏi dữ liệu giao dịch, qua đó tăng dung lượng hiệu quả mỗi khối mà không cần mở rộng giới hạn 1MB.
SegWit cũng là nền tảng để xây dựng Mạng Lightning (Lightning Network) — giải pháp thanh toán ngoài chuỗi (off-chain) giúp mở rộng mạng lưới Bitcoin mà vẫn giữ nguyên tính bảo mật cốt lõi.
Không đồng tình với hướng đi này, các thợ đào ủng hộ khối lớn đã tách khỏi mạng lưới Bitcoin vào đúng ngày 1/8/2017, tạo ra một phiên bản blockchain mới: Bitcoin Cash (BCH).
Bitcoin & Bitcoin Cash: 8 năm sau, ai thắng?
Kể từ sau đợt hard fork, hiệu suất của BTC và BCH đã có sự phân hóa rõ rệt:
- Bitcoin (BTC): Từ mức giá khoảng 2,718 USD vào ngày 1/8/2017, BTC đã tăng hơn 4,200%, hiện giao dịch quanh mốc 115,000 USD (dù giảm nhẹ so với đỉnh lịch sử ~122,000 USD vào tháng 7/2025). Vốn hóa thị trường đạt hơn 2.2 nghìn tỷ USD.
- Bitcoin Cash (BCH): Sau khi đạt đỉnh khoảng 1.600 USD vào tháng 5/2021, BCH lao dốc mạnh, từng rơi xuống đáy gần 90 USD trong năm 2022. Hiện BCH được giao dịch quanh mức 552 USD, tương đương giá sau khi mới ra mắt cách đây 8 năm. Vốn hóa thị trường khoảng 10.9 tỷ USD.
Cuộc tranh luận chưa có hồi kết
Sự chia rẽ giữa BTC và BCH phản ánh mâu thuẫn kéo dài trong cách định nghĩa giá trị của Bitcoin. Một bên coi BTC là kho lưu trữ giá trị phi tập trung (digital gold), ưu tiên bảo mật và phân quyền. Bên kia mong muốn một phiên bản Bitcoin có thể xử lý giao dịch nhanh chóng và rẻ hơn, phục vụ nhu cầu thanh toán thực tế.
Dù thời gian đã qua 8 năm, nhưng cuộc tranh luận về quy mô, tốc độ và mục tiêu sử dụng Bitcoin vẫn đang tiếp diễn — là minh chứng cho tính năng động và bản chất phi tập trung của cộng đồng tiền điện tử.
Linh Bùi là một nhà sáng tạo nội dung, chuyên gia nghiên cứu trong lĩnh vực tài chính nói chung và tiền điện tử nói riêng. Với mong muốn chia sẻ các tuyến bài viết chuyên về kiến thức, cập nhật tin tức về thị trường tài chính tại Việt Nam và trên toàn cầu, Linh Bùi đã và đang tham gia với vai trò biên tập viên/người sáng tạo nội dung tại một số nền tảng, sàn giao dịch như Fiahub, BeInCrypto, Mitrade, Finixio, Dr.Localize… Trong mỗi bài viết của mình, Linh Bùi đều mong muốn đơn giản hóa các khái niệm tài chính liên quan, giảm thiểu rào cản gia nhập cho độc giả, đặc biệt là những người mới tham gia.
