NDAChain là gì? Những điều cần biết về mạng blockchain “Make in Vietnam”

NDAChain được phát triển nhằm bảo mật dữ liệu cá nhân, thúc đẩy đổi mới và hỗ trợ chiến lược chuyển đổi số toàn diện của Việt Nam.

NDAChain là gì?

NDAChain là nền tảng blockchain quốc gia chính thức của Việt Nam, được ra mắt để trở thành xương sống kỹ thuật số, cung cấp hạ tầng an toàn, phi tập trung, và tiêu chuẩn hóa toàn cầu cho định danh số (Digital Identity), giao dịch dữ liệu và các sáng kiến chuyển đổi số. NDAChain được xây dựng như một blockchain Layer 1 (L1) “Make in Vietnam“.

NDAChain được phát triển bởi Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia (NDA) và được vận hành bởi Trung tâm Đổi mới và Khai thác dữ liệu, trực thuộc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia (NDC) của Bộ Công an. Nền tảng này sử dụng một mô hình quản trị lai (Hybrid DID) bằng cách tích hợp mạng blockchain được cấp phép (permissioned blockchain) với hệ thống tập trung của NDC. NDAChain hoạt động như một lớp bảo vệ xác thực dữ liệu của công dân và khu vực tư nhân trước khi chúng truy cập vào Trung tâm Dữ liệu quốc gia, nhằm giải quyết các thách thức về bảo mật, khả năng mở rộng và hạn chế tích hợp toàn cầu của các mô hình dữ liệu tập trung hiện tại.

Về mặt kỹ thuật, NDAChain sử dụng cơ chế đồng thuận Proof of Authority (PoA) để đạt hiệu suất cao, có khả năng xử lý từ 1.200 đến 3.600 giao dịch mỗi giây (TPS). Đặc biệt, NDAChain tích hợp bằng chứng không kiến thức (ZKP) để tăng cường quyền riêng tư, cho phép xác minh danh tính mà không cần tiết lộ dữ liệu nhạy cảm. Nền tảng này tuân thủ các tiêu chuẩn toàn cầu như W3C DID và GDPR, hỗ trợ khả năng tương tác quốc tế cho các giải pháp như Hệ thống Định danh phi tập trung quốc gia (NDA DID) và ứng dụng quản lý định danh NDAKey.

Mục tiêu chiến lược của NDAChain là bảo vệ dữ liệu công dân, thúc đẩy đổi mới và hỗ trợ toàn diện chương trình chuyển đổi số quốc gia, tạo ra một môi trường số an toàn, minh bạch và bền vững.

Lộ trình phát triển NDAChain là gì?

Lộ trình phát triển (roadmap) của NDAChain gồm 3 giai đoạn chính. Hiện tại dự án vẫn đang ở giai đoạn 1. Nó bao gồm:

• Giai đoạn thử nghiệm: Mạng lưới sẽ được triển khai tại các khu vực và lĩnh vực được chọn để thu thập phản hồi và thông tin chi tiết thực tế.
• Giai đoạn mở rộng: Mạng lưới sẽ được mở rộng ra nhiều tỉnh thành và ngành nghề khác nhau trên cả nước.
• Giai đoạn triển khai đại trà: Tích hợp đầy đủ với các dịch vụ công và đối tác khu vực tư nhân trên khắp cả nước.

Các thành phần và kiến trúc cốt lõi của NDAChain là gì?

Kiến trúc kỹ thuật cốt lõi của NDAChain

NDAChain được xây dựng trên một kiến trúc nhấn mạnh hiệu suất, quyền riêng tư và khả năng tuân thủ quy định.

• Blockchain được cấp phép (Permissioned blockchain): NDAChain là một blockchain được kiểm soát (permissioned blockchain), kết hợp công nghệ blockchain công khai với hệ thống quản lý dữ liệu an toàn, phù hợp cho các ứng dụng chính phủ và doanh nghiệp.
• Cơ chế đồng thuận Proof of Authority (PoA): NDAChain sử dụng PoA để đảm bảo thông lượng giao dịch cao, an toàn và minh bạch, đồng thời cho phép kiểm soát tập hợp các nút xác thực theo yêu cầu quy định.
• Hiệu suất: Nền tảng này có khả năng xử lý từ 1,200 đến 3,600 giao dịch mỗi giây (TPS), với độ trễ giao dịch rất thấp, khoảng 0.5 giây (hoặc trung bình 1.5 giây trong môi trường kiểm thử ban đầu).
• Mạng lưới nút xác thực (Validator Nodes): Mạng lưới được quản lý bởi 49 nút xác thực công tư. Các nút này được vận hành bởi các cơ quan nhà nước và các tập đoàn lớn của Việt Nam (như SunGroup, Zalo, Masan, MISA, Sovico, và VNVC).
• Bằng chứng không kiến thức (Zero-Knowledge Proofs – ZKPs): NDAChain tích hợp ZKPs (cụ thể là zk-SNARKs) để tăng cường bảo mật và quyền riêng tư. ZKPs cho phép xác thực danh tính hoặc tuyên bố (ví dụ: tuổi trên 18) mà không cần tiết lộ dữ liệu nhạy cảm.
• Tính tương tác toàn cầu: NDAChain tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như W3C DID (Decentralized Identifier) và GDPR (General Data Protection Regulation) để hỗ trợ xác minh danh tính xuyên biên giới.

Các thành phần giải pháp Chính

NDAChain là nền tảng cho Hệ thống định danh phi tập trung quốc gia (NDA DID) và các ứng dụng bổ sung:

• NDA DID (National Decentralized Identity System): Đây là hệ thống định danh phi tập trung cho phép công dân, doanh nghiệp và tổ chức xác minh danh tính số một cách bảo mật, riêng tư và minh bạch.
• Ví DID Công dân (Citizen DID Wallet): Thành phần này trao quyền cho công dân tự quản lý định danh số và kiểm soát hoàn toàn dữ liệu cá nhân của họ, giảm sự phụ thuộc vào các cơ quan tập trung.
• Hợp đồng thông minh (Smart Contracts): Được sử dụng để xử lý và bảo mật tất cả các hoạt động liên quan đến định danh số trực tiếp trên blockchain, bao gồm đăng ký, cập nhật và thu hồi DID.
• NDAKey: Ứng dụng quản lý định danh số di động, cho phép xác minh danh tính nhanh chóng bằng sinh trắc học (biometrics), NFC, QR codes và ZKPs, nhằm chống lừa đảo và đánh cắp danh tính điện tử.
• NDATrace: Nền tảng quốc gia chuyên về nhận dạng, xác thực và truy xuất nguồn gốc sản phẩm, cho phép các tổ chức dễ dàng tạo DID cho sản phẩm và xác minh Chứng chỉ có thể xác minh (VCs) trong chuỗi cung ứng.
• Tính năng bổ sung: NDAChain còn hỗ trợ xác thực quyền sở hữu nội dung số thông qua NFTs (Non-Fungible Tokens) cho bản quyền số (Digital Copyright).

So sánh NDAChain của Việt Nam với các mạng blockchain của các quốc gia khác

NDAChain của Việt Nam là một nền tảng blockchain quốc gia được thiết kế chiến lược, nổi bật với mô hình quản trị kết hợp (Hybrid) nhằm cân bằng giữa sự kiểm soát của nhà nước với tính phi tập trung và đổi mới của khu vực tư nhân, khác biệt so với các mô hình blockchain quốc gia khác như Trung Quốc và Liên minh Châu Âu (EU).

Về mô hình quản trị và kiểm soát

• NDAChain sử dụng mô hình Hybrid, kết hợp sự giám sát của nhà nước (Bộ Công an) với sự tham gia của 49 nút xác thực từ các công ty tư nhân lớn (Zalo, SunGroup, Masan, MISA, VNVC). Đây là “con đường trung gian” giữa kiểm soát và đổi mới.
• BSN & RealDID (Trung Quốc) sử dụng mô hình quản trị tập trung, là cơ sở hạ tầng do nhà nước điều hành, tập trung kiểm soát rộng rãi, tuân thủ định danh tên thật (real-name compliance), và tiêu chuẩn hóa trong nước.
• EBSI (EU) sử dụng mô hình liên minh đa quốc gia, gồm các nút của các quốc gia thành viên, tập trung vào khả năng tương tác và hoạt động xuyên biên giới giữa hơn 27 quốc gia.

Mục tiêu chiến lược và tiêu chuẩn toàn cầu

Mục tiêu chính của các nền tảng quốc gia thường tập trung vào định danh số (Digital Identity) và các dịch vụ công:

• NDAChain (Việt Nam): Tập trung vào xác minh danh tính (NDA DID), chính phủ điện tử (e-government), và truy xuất nguồn gốc chuỗi cung ứng (supply chain traceability – NDATrace). NDAChain được xây dựng để tuân thủ các tiêu chuẩn toàn cầu như W3C DID/VC và GDPR. Sự tuân thủ này hỗ trợ khả năng tương tác quốc tế.
• EBSI (EU): Trọng tâm là xác minh danh tính xuyên biên giới (cross-border ID) và chứng chỉ số (digital credentials). EBSI cũng tuân thủ W3C DID và GDPR.
• BSN (Trung Quốc): Tập trung vào cung cấp cơ sở hạ tầng như một dịch vụ (Infrastructure-as-a-service) và giải pháp doanh nghiệp, với việc tích hợp định danh tên thật.

Tóm lại, NDAChain nổi bật nhờ vào mô hình kết hợp độc đáo, cho phép giám sát nhà nước (bảo vệ chủ quyền dữ liệu) đồng thời duy trì tính phi tập trung ở lớp xác thực và đảm bảo quyền riêng tư bằng ZKPs, tạo ra sự cân bằng cần thiết để thúc đẩy kinh tế số một cách an toàn và bền vững.

Kết luận

NDAChain là nền tảng blockchain Layer 1 quốc gia của Việt Nam, được thiết kế để cung cấp cơ sở hạ tầng an toàn, phi tập trung, và đạt tiêu chuẩn toàn cầu cho Định danh số (NDA DID), Giao dịch dữ liệu và các sáng kiến Chuyển đổi số. Nền tảng này sử dụng mô hình Hệ thống Định danh Phi tập trung Lai (Hybrid DID), kết hợp độ tin cậy của cơ sở dữ liệu quốc gia tập trung với tính bất biến của blockchain được kiểm soát.

NDAChain sử dụng cơ chế Proof of Authority (PoA) và tích hợp Bằng chứng không tri thức (ZKPs) để đảm bảo hiệu suất cao (1,200–3,600 TPS) và bảo vệ quyền riêng tư cá nhân bằng cách chỉ chia sẻ thông tin cần thiết mà không tiết lộ dữ liệu nhạy cảm. NDAChain tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như W3C DID và GDPR, đặt mục tiêu trở thành mô hình mẫu cho hệ thống định danh số toàn cầu và tạo nền tảng cho sự tin cậy, minh bạch trong kỷ nguyên số của Việt Nam.