Chỉ số giá tiêu dùng CPI có liên quan mật thiết đến mức độ lạm phát của nền kinh tế. Tại sao lại nói như vậy, chỉ số tiêu dùng CPI thực ra là gì, cách tính như thế nào, mức độ ảnh hưởng của nó ra sao, hãy cùng tìm hiểu về chỉ số này trong bài viết sau đây nhé.
Nội dung bài viết
Tìm hiểu sơ lược về chỉ số giá tiêu dùng CPI
Chỉ số giá tiêu dùng CPI được viết tắt của từ Consumer Price Index, nó được biết là chỉ số có thể phản ánh được mức thay đổi tương đối của giá hàng tiêu dùng trong một khoảng thời gian nhất định và thường được ước lượng bằng phần trăm. Hay nói cách khác, chỉ số giá tiêu dùng CPI dùng để đo lường sự thay đổi trung bình về giá, mà người tiêu dùng phải chi trả cho một giỏ hàng hóa hay dịch vụ nào đó theo khoảng thời gian.
Nền kinh tế sẽ bước vào một giai đoạn lạm phát nếu như CPI này tăng một cách quá đột ngột trong một thời gian cố định. Do vậy, đây được xem là chỉ tiêu được sử dụng phổ biến nhất trong việc đo lường mức giá hàng hóa, cũng như sự thay đổi của mức giá chính là mức độ lạm phát.
Chỉ số giá tiêu dùng CPI có ý nghĩa gì?
Chỉ số giá tiêu dùng CPI này phản ánh một cách tương đối xu thế và mức độ biến động của giá cả hàng hóa tiêu dùng hay đối với các dịch vụ dùng trong sinh hoạt cá nhân và của hộ gia đình. Chính vì vậy mà nó được sử dụng để phục vụ cho việc theo dõi sự thay đổi của các mức chi phí tiêu dùng theo thời gian.
Khi CPI tăng lên, cũng có nghĩa là mức giá trung bình cũng sẽ tăng lên và ngược lại. Tình trạng lạm phát hay giảm phát được phản ánh thông qua sự biến động của chỉ số CPI. Nếu như chỉ số CPI tăng trưởng một cách mất kiểm soát thì nguy cơ sẽ dẫn đến tình trạng siêu lạm phát là rất cao, tức mức lạnh lạnh phát trên 1000%.
Bên cạnh đó, nếu như chỉ số này bị sụt giảm do tổng cầu bị giảm mạnh, sẽ gây ra những hậu quả về mặt kinh tế như suy thoái nền kinh tế và dẫn đến tình trạng thất nghiệp.
Phản ánh tương đối mức độ biến động giá hàng hóa tiêu dùng
Cách để xác định chỉ số giá tiêu dùng CPI
Cách xác định chỉ số CPI khá đơn giản, bạn chỉ cần thực hiện theo các bước sau đây:
Bước 1: Lựa chọn một giỏ hàng thông qua việc khảo sát, nghiên cứu và xác định được lượng hàng hóa và dịch vụ nào là tiêu biểu mà một người tiêu dùng điển hình sở hữu trong một khoảng thời gian nhất định.
Bước 2: Tiếp theo bạn hãy thống kê giá cả của từng mặt hàng có trong giỏ hàng hóa đó tại các thời điểm cụ thể.
Bước 3: Bạn có thể áp dụng công thức sau để tính tổng chi phí dùng để mua giỏ hàng hóa: Chi phí giỏ hàng hóa = Tổng (Số lượng x giá cả của từng hàng hoá)
Bước 4: Còn công thức để tính chỉ số CPI được thiết lập như sau: CPIt = (Chi phí mua giỏ hàng tại thời kỳ t/ Chi phí mua giỏ hàng tại kỳ cơ sở) x 100
Với 4 bước trên thì bạn có thể tính được chỉ số giá tiêu dùng CPI rồi đấy.
Những vấn đề gặp phải khi tính toán chỉ số CPI?
Vì sử dụng giỏ hàng hóa cố định để tính toán chỉ số giá tiêu dùng CPI, thế nên sẽ có một vài vấn đề gây khó khăn trong quá trình xác định chỉ số này và cụ thể là 3 vấn đề chính sau đây.
Không phản ánh được độ lệch thay thế
Vấn đề đầu tiên mà chỉ số CPI gặp phải chính là việc nó không thể phản ánh được độ lệch thay thế, bởi việc chỉ sử dụng dữ liệu của giỏ hàng hóa cố định khi tính toán. Trong khi, trong thực tế khách hàng sẽ có xu hướng quen thuộc trong tiêu dùng là chuyển sang dùng sản phẩm có giá thành thấp hơn khi có 1 sản phẩm, hàng hóa hay dịch vụ nào đó bỗng dưng tăng giá thành.
Chính vì vậy mà chỉ số tiêu dùng của những hàng hóa thay thế sẽ cao hơn so với của hàng hóa tăng giá. Và yếu tố này sẽ tác động đến việc tính CPI và dẫn đến việc đánh giá cho mức giá cao hơn so với giá trị thực tế tiêu dùng.
Không phản ánh được sự xuất hiện của những mặt hàng mới
Một vấn đề nữa xuất hiện chính là không thể phản ánh được sự xuất hiện của các mặt hàng mới vì yếu tố giỏ hàng cố định của cách tính CPI. Đó là một sự phản ánh chưa đủ và chưa đúng.
Chính vì vậy mà chỉ số CPI này sẽ không thể nào phản ánh được đối với sức mua gia tăng của đồng tiền. Dẫn đến việc sẽ đánh giá mức giá lệch đi so với thực tế.
Không phản ánh được thay đổi của chất lượng các mặt hàng hóa
Vấn đề cuối cùng cũng là vấn đề khá quan trọng, chính là việc không thể phản ánh được sự thay đổi trong chất lượng của hàng hóa cụ thể nào đó. Chẳng hạn như việc một sản phẩm hay dịch vụ nào đó có sự gia tăng về giá và chất lượng cũng tỉ lệ thuận và tăng theo hoặc thậm chí là tăng hơn những vẫn xét cho cùng một mức giá không tăng.
Thông thường thì chất lượng hàng hóa sẽ có xu hướng tăng lên về chất lượng, thế nhưng chỉ số CPI lại không đánh giá được điều này, mà thay vào đó chỉ phóng đại mức giá lên so với mức giá của thực tế.
Có 3 vấn đề gặp phải khi tính toán chỉ số CPI
Nhìn chung thì cả 3 vấn đề kể trên đây đều làm cho kết quả tính toán bị phóng đại lên so với mức giá thực tế. Chính vì vậy mà khi xác định chỉ số CPI này thì cũng nên có sự cân nhắc trong việc đảm bảo tính tương đối. Tuy chỉ ở mức tương đối nhưng vẫn đảm bảo được tính khách quan để có thể dựa vào để đánh giá nền kinh tế.
Chỉ số giá tiêu dùng CPI có những ứng dụng gì trong thực tế
Chỉ số giá tiêu dùng là một chỉ số kinh tế, nó có mức độ ảnh hưởng trực tiếp lên sự phát triển của một nền kinh tế. Chính vì vậy mà việc tính toán và phân tích chỉ số giá tiêu dùng CPI này có thể đem đến một hiệu quả tích cực cho các doanh nghiệp, nền kinh tế và cả chính phủ. Thông qua đó, người tiêu dùng có được sự chuẩn bị trước đối với những thay đổi về giá bán lẻ của hàng hóa tiêu dùng.
CPI còn có quan hệ mật thiết đối với tỷ lệ lạm phát, cụ thể là được dùng để đo lường và ứng dụng mức độ lạm phát cho các yếu tố khác như doanh số bán lẻ, giá trị đồng tiền, thu nhập hàng giờ,…
Không chỉ vậy, thông qua chỉ số này chính phủ có điều chỉnh thu nhập của người dân. Chẳng hạn như khi CPI thay đổi thì chính phủ sẽ thay đổi mức lương cơ bản, để nó được tương xứng với mức chi tiêu hàng hóa của người tiêu dùng.
Thông qua chỉ số CPI chính phủ có điều chỉnh thu nhập của người dân
Sức ảnh hưởng của việc chỉ số CPI thay đổi
Chỉ số CPI giảm đi, có nghĩa là giá của giỏ hàng hóa tiêu dùng giảm. Khi đó, số tiền mà người dân dành cho việc tiêu dùng hằng ngày cũng sẽ giảm.
Nếu như mức thu nhập của người dân là không thay đổi, thì việc giảm số tiền tiêu dùng hàng ngày xuống sẽ giúp góp phần trong việc nâng cao mức sống của những người có thu nhập kém.
Chỉ số tiêu dùng CPI là một chỉ số cực kỳ quan trọng mà doanh nghiệp, nền kinh tế hay chính phủ đều nên tính toán kỹ lưỡng. Hy vọng với những thông tin mà mình cung cấp ở trên đã giúp bổ sung cho các bạn phần nào kiến thức về chỉ số CPI, sức ảnh hưởng cũng như tính toán CPI.
Freelancer Marketing và Content Creator với gần 10 năm kinh nghiệm; trong đó có khoảng hơn 3 năm làm việc trong mảng Blockchain với vai trò Dịch Thuật và Copywriter.
Với kiến thức sâu rộng cùng khả năng diễn giải để những thuật ngữ công nghệ khó hiểu trở nên gần gũi hơn với người đọc. Lê Hoàng đảm nhiệm những bài viết trong chuyên mục "Từ Điển Crypto" và "Hướng Dẫn Người Mới" tại Fiahub Blog
