Prop AMM (Proprietary AMM) là gì?

Prop AMM là gì?

Pro AMM là viết tắt của Proprietary Automated Market Maker, tức là “Nhà tạo lập thị trường tự động độc quyền”. Đây là một loại AMM khác với các pool thanh khoản truyền thống mà bạn thường thấy trên các sàn DEX như Uniswap hay Raydium.

Điểm khác biệt chính của Pro AMM là:

• Độc quyền và chủ động: Thay vì dựa vào thanh khoản do cộng đồng cung cấp (liquidity providers) và pool mở cho tất cả mọi người, Pro AMM sử dụng thanh khoản riêng do chính nhà vận hành (operator) kiểm soát, thường được giữ trong các vault riêng.
• Báo giá liên tục, cập nhật nhanh: Pro AMM thường cập nhật giá mua/bán thường xuyên dựa trên dữ liệu từ các oracle on-chain, giúp phản ứng nhanh với biến động thị trường và giảm thiểu rủi ro trượt giá.
• Không có giao diện trực tiếp cho người dùng: Người dùng giao dịch với Pro AMM chủ yếu thông qua các trình tổng hợp giao dịch (aggregators) như Jupiter hoặc Titan, chứ không tương tác trực tiếp với AMM.
• Tối ưu chi phí và hiệu quả: Nhờ vào thiết kế nền tảng như Solana với chi phí giao dịch thấp và tốc độ xử lý nhanh, Pro AMM có thể làm mới giá liên tục với chi phí thấp, từ đó cải thiện chất lượng thực thi và bảo vệ người dùng khỏi các rủi ro như MEV (Miner Extractable Value).

Tóm lại, Pro AMM là một phiên bản nâng cao, chuyên nghiệp hơn của AMM truyền thống, thích hợp cho các thị trường có thanh khoản lớn và yêu cầu hiệu suất cao như trên Solana.

Các AMM độc quyền (Proprietary AMMs) khác biệt so với các pool thanh khoản truyền thống và thụ động. Đây là những chương trình tạo lập thanh khoản chủ động, liên tục cập nhật báo giá thông qua các oracle on-chain, thường không có giao diện công khai và không chấp nhận khoản gửi từ nhà cung cấp thanh khoản bán lẻ.

Phần lớn giao dịch từ người dùng được định tuyến tới các AMM này thông qua các trình tổng hợp (aggregator) như Jupiter hoặc Titan.

Mô hình này trở nên khả thi trên Solana nhờ vào các đặc điểm như:

• Chi phí giao dịch thấp
• Thông lượng cao (high throughput)
• Cơ chế sắp xếp thứ tự giao dịch hiệu quả
• Và sự thống trị của một aggregator lớn duy nhất

Các oracle nhẹ cho phép nhà tạo lập thị trường cập nhật báo giá với chi phí thấp và tần suất cao, từ đó giảm thiểu rủi ro chọn lựa bất lợi (adverse selection) và nâng cao chất lượng thực thi giao dịch.

Những “ngôi sao mới nổi” trong hệ sinh thái AMM độc quyền trên Solana

Một nhóm các dự án đang nhanh chóng khẳng định vị thế trong lĩnh vực AMM độc quyền (proprietary AMMs) trên Solana. Khác với các giao thức AMM truyền thống, những hệ thống này:

• Báo giá riêng tư, không công khai trên UI cho người dùng cuối,
• Dựa vào thanh khoản trong vault do chính nhà vận hành sở hữu,
• Và thu hút dòng lệnh giao dịch thông qua tích hợp với các trình tổng hợp giao dịch (aggregator), thay vì phát triển giao diện người dùng riêng.

SolFi – phát triển bởi Ellipsis Labs, là sự kế thừa tự nhiên từ kiến thức vi cấu trúc thị trường (microstructure) của dự án Phoenix. Ra mắt cuối năm 2024, SolFi nhanh chóng mở rộng quy mô và ảnh hưởng.

Obric – khởi đầu từ các chain khác, đã tích hợp với Jupiter vào tháng 10/2024 và hiện hoạt động như một AMM chủ động trên Solana.

HumidFi – gần đây đã vươn lên trở thành một trong những AMM độc quyền có khối lượng giao dịch lớn nhất trên toàn hệ sinh thái.

GoonFi và ZeroFi – được vận hành bởi các đội ngũ tạo lập thị trường chuyên nghiệp, giữ chiến lược “ẩn danh” nhưng vẫn chiếm lĩnh lượng lớn dòng giao dịch từ các aggregator.

Dữ liệu mới nhất cho thấy AMM độc quyền đang chiếm tỷ trọng lớn trong khối lượng giao dịch của các cặp thanh khoản cao nhất trên Solana.

• Theo Blockworks, trong các cặp thanh khoản cao như SOL/stablecoin, các AMM dạng này xử lý khoảng 50% khối lượng giao dịch DEX trong tuần được đo gần đây nhất.
• Dữ liệu từ Helius thậm chí cho thấy tỷ lệ này trung bình vượt 60% trong nhiều tháng, và có thể tăng vọt vào những ngày cao điểm.

Tại sao Proprietary AMMs quan trọng với sự phát triển của Solana

Đối với người dùng, các AMM độc quyền (prop AMMs) hướng tới việc cung cấp:

• Chênh lệch giá thắt chặt hơn,
• Giảm thiểu trượt giá (slippage),
• Và tăng cường bảo vệ khỏi các rủi ro MEV (Miner Extractable Value) so với các pool thanh khoản công khai truyền thống.

Đối với các nhà phát triển, prop AMMs mang lại hiệu quả sử dụng vốn cao nhờ cơ chế định giá dựa trên oracle và khả năng làm mới báo giá liên tục, phù hợp với đặc điểm thông lượng cao của Solana.

Khi các aggregator điều hướng ngày càng nhiều dòng lệnh giao dịch tới prop AMMs, chất lượng thực thi trở thành yếu tố quyết định khác biệt, qua đó củng cố vị thế của Solana trong việc phát triển các thị trường thanh khoản cao và trưởng thành như cặp SOL/USD hay các cặp stablecoin với stablecoin.

Xây dựng cộng đồng quanh đổi mới

Sự tăng trưởng đến từ việc người dùng thực sự tham gia và gắn bó. Nếu bạn là một dự án trên Solana muốn mở rộng người dùng, xây dựng sự trung thành và kết nối các ví đa chuỗi, hãy khám phá MetaCRM.

Cảm ơn sự theo dõi và đón đọc của các bạn. Hy vọng rằng bài viết đã giúp mọi người hiểu hơn về Prop AMM và những thông tin liên quan. Đừng quên, mọi thắc mắc về thị trường tiền kỹ thuật số, vui lòng liên hệ đội ngũ Support của Fiahub 24/7. 

Le Hoang

Freelancer Marketing và Content Creator với gần 10 năm kinh nghiệm; trong đó có khoảng hơn 3 năm làm việc trong mảng Blockchain với vai trò Dịch Thuật và Copywriter.
Với kiến thức sâu rộng cùng khả năng diễn giải để những thuật ngữ công nghệ khó hiểu trở nên gần gũi hơn với người đọc. Lê Hoàng đảm nhiệm những bài viết trong chuyên mục "Từ Điển Crypto" và "Hướng Dẫn Người Mới" tại Fiahub Blog